Yaş düzeltme davası, kişinin mevcut resmi kayıtlarda yer alan doğum tarihini düzeltme amacı taşıyan hukuki bir süreçtir. Yaş düzeltme davası esasen niteliği itibariyle bir çeşit nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır diyebiliriz. Genellikle, kişi kimliğinde yer alan doğum tarihinin yanlış olduğunu veya resmi belgelerdeki yaş bilgisinin gerçek yaşından farklı olduğunu kanıtlayabiliyorsa, bu davayı açabilir. Bu tür davalar, eğitim, emeklilik, sigorta avantajları gibi birçok konuda etki doğurabilir. Davanın sonucunda doğru yaş bilgisinin kayıtlara geçmesi ve ilgili hakların sağlanması amaçlanır.
KİMLİK YAŞI NEDİR ?
Kimlik yaşı, kişinin yaşının nüfus kayıtlarında "doğum tarihi" hanesinde yazılı olan kayıt tarihi üzerinden hesaplanması sonucu ortaya çıkan sonuçtur. Kimlik yaşı, kişinin ceza hukuku, özel hukuk ve idare hukuku alanlarında çeşitli haklar ve sorumluluklarla karşılaşması noktasında belirleyici olmaktadır.
KEMİK YAŞI NEDİR ?
Kemik yaşı, bir bireyin biyolojik gelişimini ölçmektedir. Kemik yaşı ölçümü, kişinin kemikleri üzerinden yaşının ne kadar ilerlediğini gösteren bir ölçümdür. Kemikler, yaş ilerledikçe belirli bir düzen ve hızda olgunlaşır. Kemik yaşının belirlenmesinde genellikle radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılır. Radyolojik görüntüleme yöntemi ile elde edilen görüntüler, kişinin kemik gelişimi ve olgunlaşması hakkında bilgi sağlar. Kemik yaşı, kişinin kronolojik yaşından farklı olabilir; bir kişi belirli bir yaşta olmasına rağmen kemikleri daha hızlı veya daha yavaş bir hızda olgunlaşabilir.
YAŞ DÜZELTME DAVASININ ŞARTLARI NELERDİR ?
Türk Medeni Kanunumuzun Kişisel Durum Sicili bölümü 'Düzeltme' başlıklı bölümüne göre :
Madde 39- Mahkeme kararı olmadıkça, kişisel durum sicilinin hiçbir kaydında düzeltme yapılamaz.
Nüfus Hizmetleri Kanunumuzun "Nüfus Davaları" Başlıklı 35/1 Bendine Göre:
MADDE 35- (1) Kesinleşmiş mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez ve kayıtların anlamını ve taşıdığı bilgileri değiştirecek şerhler konulamaz. Ancak olayların aile kütüklerine tescili esnasında yapılan maddî hatalar nüfus müdürlüğünce dayanak belgesine uygun olarak düzeltilir.
-Kişi hastanede veya doğum evinde doğmuş olmamalıdır. (İlgili kurum kayıtları kesindir.)
-Kişinin dış görünüşü nüfusta kayıtlı yaşa uygun olmamalıdır.
-Kişinin dış görünüşü, beyan ettiği yaşa uygun olmalıdır.
-Kişi yaşını büyütmek istiyorsa, beyan edilen yaşta bir kardeş mevcut bulunmamalıdır.
-Kişi yaşını küçültmek için, nüfusa yazımdan önceki tarihte doğduğunu iddia etmemelidir.
YAŞ DÜZELTME DAVASINI KİMLER AÇABİLİR ?
Yaş tahsisi davası kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Bu davanın herkes tarafından açılması mümkün değildir. Yaş düzeltme davasını fiil ehliyetine sahip olan kişiler açabilir. Kişi fiil ehliyetine sahip değilse örneğin ergin değilse söz konusu dava kişinin velisi veya vasisi tarafından açılmalıdır.
YAŞ DÜZETLME DAVASI BİRDEN FAZLA KEZ AÇILABİLİR Mİ ?
Nüfus Hizmetleri Kanunumuzda yer alan eski hükme göre yaş düzeltme davası yalnızca bir kere açılabilmekteydi. Ancak Anayasa Mahkemesinin 30.03.2012 tarihli ve 2011/34 E., 2012/48 K. sayılı isim değişikliğine ilişkin kararı ile yine Anayasa Mahkemesinin 06.01.2016 tarihli ve 2013/2414 başvuru numarası sayılı yaş değişikliğine ilişkin kararları sonrasında bu durum değişiklik göstermiş ve artık haklı sebeplerin varlığı halinde yaş düzeltme davalarının birden çok defa açılabilmesi mümkün hale gelmiştir.
Dolayısıyla, güncel uygulamada yaş düzeltme davalarının birden çok kez açılması mümkündür. Nüfus Hizmetleri Kanunumuzun 36. maddesinin 1. fıkrasının b. bendine getirilmiş olan düzenleme ile de bu durum açıkça belirtilmiştir.
Nüfus Hizmetleri Kanunumuzun "Nüfus Davaları" Başlıklı 36/1-b Bendine Göre:
MADDE 36/1-B (Değişik: 19/10/2017-7039/9 md.) Haklı sebeplerin bulunması hâlinde aynı konuya ilişkin düzeltme yapılması hâkimden istenebilir. Ad değişikliği hâlinde, nüfus müdürlüğü bu kişinin çocuklarının baba veya ana adına ilişkin kaydı, soyadı değişikliğinde ise eşin ve ergin olmayan çocukların soyadını da düzeltir.
YAŞ DÜZELTME DAVASINDA DELİLLER :
Yaş düzeltme davalarında kişi kimliğinde yer alan doğum tarihinin yanlış olduğunu veya resmi belgelerindeki yaş bilgisinin gerçek yaşından farklı olduğunu beyan etmektedir.
Kişinin iddiasını ispat edebilmesi adına tanık beyanı, kemik yaşı hesaplaması, bilirkişi raporu, uzman görüşü, hastane kayıtları, nüfus kayıtları, ilgili kolluk tutanakları başta olmak üzere her türlü hukuki delil ileri sürülebilmektedir.
YAŞ DÜZELTME DAVASINDA TANIK BEYANININ ÖNEMİ :
Yaş düzeltme davalarında tanık beyanları, genellikle kişinin doğum tarihini desteklemek veya sorgulanmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Tanıklar, kişinin doğum tarihini doğrulamak veya yanlış olduğunu iddia etmek için mahkemeye beyanda bulunabilirler. Bu beyanlar, mahkemeye kişinin gerçek yaşını belirleme konusunda yardımcı olur ve mahkemeye delil sunma sürecinde önemli bir rol oynar.
YAŞ DÜZELTME DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?
Yaş düzeltme davalarında görevli ve yetkili mahkemenin belirlenmesi hususuna ilişkin olarak da Nüfus Hizmetleri Kanunumuzun ilgili hükümleri esas alınır. (NHK m. 36/1-a) Kanun metninde de açıkça belirtildiği üzere yaş düzeltme davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yaş düzeltme davalarında yetkili mahkeme ise: yaşının büyütülmesi veya küçültülmesi istenen kişinin yerleşim yeri mahkemesidir.
Nüfus Hizmetleri Kanunumuzun "Nüfus Davaları" Başlıklı 36/1-a. Bendine Göre:
MADDE 36- (1) Mahkeme kararı ile yapılan kayıt düzeltmelerinde aşağıdaki usûller uyulur:
(a) Nüfus kayıtlarına ilişkin düzeltme davaları, düzeltmeyi isteyen şahıslar ile ilgili resmî
dairenin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet savcıları tarafından yerleşim yeri adresinin
bulunduğu yerdeki görevli asliye hukuk mahkemesinde açılır. Kayıt düzeltme davaları (...)10
nüfus müdürü veya görevlendireceği nüfus memuru huzuru ile görülür ve karara bağlanır.